Ορμονικός έλεγχος

Τι είναι ο ορμονικός έλεγχος;

Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας ενός άντρα, είναι απαραίτητο να μετρηθούν τα επίπεδα κάποιων ορμονών που μπορούν άμεσα ή έμμεσα να επηρεάσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων. Οι κυριότερες ορμόνες που πρέπει να διερευνηθούν είναι η τεστοστερόνη, η FSH, η LH, η προλακτίνη, η TSH, η οιστραδιόλη και η κορτιζόλη.

Πότε γίνεται;

Η διερεύνηση του ορμονικού προφίλ του άντρα είναι σημαντική, όταν εξετάζονται οι λόγοι για τους οποίους ο άντρας έχει μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, χωρίς να υπάρχει κάποιος άλλος εμφανής λόγος, όπως κιρσοκήλη, καρκίνος του όρχεως, απόφραξη των εκφορητικών οδών του σπέρματος κτλ.. Μειωμένο μέγεθος όρχεων ή μη επαρκώς ανεπτυγμένα δευτερογενή σεξουαλικά χαρακτηριστικά στον άντρα (μέγεθος πέους, τριχωτό εφηβαίου, μειωμένη μυϊκή μάζα, έλλειψη τριχοφυΐας στο σώμα κτλ.) απαιτούν επίσης ορμονική διερεύνηση.

Ποια είναι η απαραίτητη προετοιμασία για την εξέταση;

Απαιτείται η λήψη αίματος νωρίς το πρωί (μέχρι τις 9), καθώς μετά τα επίπεδα κάποιων ορμονών, όπως της τεστοστερόνης και της κορτιζόλης, αλλοιώνονται. Η πρόσληψη τροφής και ποτού δεν επηρεάζει σημαντικά τα επίπεδα των ορμονών, αλλά, καθώς η δειγματοληψία συνήθως συνοδεύεται και από άλλες αιματολογικές εξετάσεις, καλό είναι να υπάρχει αποφυγή λήψης φαγητού και ποτών (πλην του νερού) οκτώ ώρες πριν από τη λήψη του αίματος.

Ποια η διαδικασία της εξέτασης;

Η διαδικασία της εξέτασης είναι απλή, καθώς περιλαμβάνει τη λήψη περιφερικού φλεβικού αίματος (από το χέρι) σε οποιοδήποτε μικροβιολογικό εργαστήριο. Μετά την αιμοληψία, πρέπει να ασκηθεί ελαφριά πίεση με το δάχτυλο στο σημείο της αιμοληψίας, για να αποφευχθεί δημιουργία αιματώματος. Το σημείο αιμοληψίας απλώς το πιέζουμε με στεγνό βαμβάκι, χωρίς να το τρίβουμε.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Οι τιμές αναφοράς των ορμονών μπορεί να διαφέρουν από εργαστήριο σε εργαστήριο αναλόγως με την τεχνική που εφαρμόζεται κάθε φορά και αναλόγως σε κάποιες περιπτώσεις με την τιμή αναφοράς του μάρτυρα που χρησιμοποιείται σε κάποιες μεθόδους. Παρακάτω, αναφέρονται οι πιο συχνές τιμές αναφοράς των εργαστηρίων στην Ελλάδα:

• Η τεστοστερόνη είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία των όρχεων και την ωρίμανση των σπερματοζωαρίων. Οι τιμές αναφοράς είναι 2,5-8 ng/ml.
• Η FSH είναι μία ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση και ελέγχει άμεσα την παραγωγή των σπερματοζωαρίων στον όρχι. Είναι απαραίτητη για την έναρξη της παραγωγής των σπερματοζωαρίων. Οι τιμές αναφοράς είναι 0,8-18,1 mlU/ml.
• Η LH παράγεται επίσης στην υπόφυση και ελέγχει την παραγωγή της τεστοστερόνης στον όρχι. Είναι απαραίτητη και αυτή για την έναρξη της παραγωγής των σπερματοζωαρίων στον όρχι. Οι τιμές αναφοράς είναι 0,6-10 mlU/ml.
• Η προλακτίνη παράγεται, επίσης, στην υπόφυση και, όταν η παραγωγή της υπερβεί κάποια επίπεδα, τότε εμποδίζει την έκκριση των ορμονών FSH και LH, με αποτέλεσμα να σταματάει η παραγωγή των σπερματοζωαρίων. Οι τιμές αναφοράς εξαρτώνται από τη μέθοδο που εφαρμόζεται σε κάθε εργαστήριο. Οι τιμές αναφοράς είναι 1,6-17,7 ng/ml.
• Η TSH παράγεται στην υπόφυση και ελέγχει τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και ανώμαλα επίπεδα των ορμονών του (Τ3, Τ4), όπως και της TSH, οδηγούν σε υποθυρεοειδισμό, που επηρεάζει αρνητικά τη σπερματογένεση, ή σε υπερθυρεοειδισμό, που έμμεσα προκαλεί υπογονιμότητα λόγω μειωμένης ερωτικής διάθεσης, πρόωρης ή καθυστερημένης εκσπερμάτισης και στυτικής δυσλειτουργίας. Οι τιμές αναφοράς είναι 0,4-5,0 µIU/mL.
• Η οιστραδιόλη παράγεται σε μικρές ποσότητες από τον όρχι αλλά και περιφερικά στον λιπώδη ιστό (λίπος). Όταν οι τιμές υπερβούν τα φυσιολογικά όρια, τότε αλληλεπιδρά ποικιλοτρόπως με τη σπερματογένεση και την επηρεάζει αρνητικά. Οι τιμές αναφοράς είναι 5-42,6 pg/mL.
• Η κορτιζόλη (ορμόνη του στρες) παράγεται στα επινεφρίδια. Σημαντικό είναι το πρωινό δείγμα. Υψηλότερες τιμές κορτιζόλης επηρεάζουν αρνητικά διά μέσου του υποθαλάμου την  FSH και την LH, και η παραγωγή των σπερματοζωαρίων μειώνεται ή σταματάει. Οι τιμές αναφοράς είναι 5-25 μg/dL.